Preludes & Fugues Opus 2: Fugue in B-flat major

Inside the fugue ตอนที่ 1: fugue คืออะไร?

- April 08, 2017

ผมได้ศึกษาและทดลองประพันธ์ดนตรีคลาสสิคในรูปแบบ "ฟิวจ์" (fugue) มาได้ครึ่งปีแล้ว จนรู้สึกว่าอยากจะลองเขียนถึง fugue ว่ามันคืออะไร พิเศษ อย่างไร และที่สำคัญที่สุด คือแต่งอย่างไร เผื่อจะมีประโยชน์กับผู้ที่รักดนตรีและสนใจบทประพันธ์รูปแบบนี้บ้าง เพราะข้อเขียนเกี่ยวกับ fugue นั้นมีน้อย หาอ่านยาก โดยเฉพาะในภาษาไทยคิดว่าคงมีในตำราระดับมหาวิทยาลัย ที่ส่วนมากก็เรียบเรียงขึ้นมาจากตำราภาษาอังกฤษเท่านั้น Fugue เป็น "วิธีการ" ประพันธ์ดนตรีแบบหนึ่งที่เติบโตมาในยุโรปตั้งแต่ยุคกลางและมารุ่งเรืองที่สุดในยุคบาร็อค (baroque) ประมาณปี ค.ศ.1600-1725 แต่หลังจากนั้นก็เสื่อมความนิยมอย่างรวดเร็วเมื่อโลกศิลปะเข้าสู่ยุคคลาสสิคคัล (classical) อย่างไรก็ตาม นักประพันธ์และผู้ชื่นชอบดนตรีคลาสสิคส่วนหนึ่งก็ยังคงให้ความสนใจ fugue เพราะเป็นวิธีการประพันธ์ที่สร้างดนตรีที่มีลักษณะพิเศษบางประการที่ไม่มีในดนตรีรูปแบบอื่นๆ Fugue มีลักษณะเฉพาะตัว คือเป็นดนตรีที่แต่ละเพลงนั้นถือกำเนิดขึ้นจากทำนองที่เป็น "ประธาน" (subject) เพียงทำนองเดียว (อย่างไรก็ตาม fugue ขั้นสูงบางแบบมีประธานมากกว่า 1 ทำนอง) ดนต

Inside the fugue ตอนที่ 2: โครงสร้างของ fugue (2/2)

- April 18, 2017

ตอนที่แล้วเราพูดถึงบทเปิดนำ หรือ exposition ของ fugue ในตอนนี้เราจะพูดถึง “ภาค” (episode) และบทสรุป (ending) ของ fugue หลังจากที่บทเปิดนำจบลง fugue ก็จะเข้าสู่ episode ที่ 1 ทันที fugue บทหนึ่งสามารถมีกี่ episode ก็ได้ หน้าที่ของ episode คือการนำเสนอแนวคิดที่มีลีลาและอารมณ์แบบหนึ่งๆ โดยหยิบเอาประโยคประธาน (subject) มาประกอบการนำเสนอนั้นในรูปแบบต่างๆ กันไป ในแต่ละ episode ดนตรีจะเริ่มด้วยแนวคิดที่มีเอกลักษณ์ โดยเอกลักษณ์นั้นอาจประกอบขึ้นจากองค์ประกอบทางดนตรีต่างๆ เช่น ทำนอง เสียงประสาน รูปแบบจังหวะ พื้นผิว (texture) รูปแบบการซ้ำ (repetitive pattern) และรูปแบบอื่นๆ ที่ประกอบกันให้กลายเป็นอารมณ์ที่โดดเด่นแตกต่างจากบทเปิดนำและ episode อื่นๆ อย่างไรก็ตาม ในระหว่างที่นำเสนอ episode นี้ ผู้ประพันธ์จะต้องนำเอาประโยคประธานเข้ามาประกอบใน episode ด้วยวิธีการใดวิธีการหนึ่ง เช่น การนำเสนอประโยคประธานด้วยเสียงเพียงเสียงเดียวและเสียงอื่นประสานด้วยรูปแบบที่ต่างจากบทเปิดนำ การนำเสนอประธานด้วยเสียงที่ “ซ่อน” อยู่ภายในเสียงอื่น เช่นเสียง alto หรือ tenor ทำให้ผู้ฟังรับรู้ประโยคประธานโดยแทบไม่รู้ตัว กา

Inside the fugue ตอนที่ 2: โครงสร้างของ fugue (1/2)

- April 11, 2017

Fugue ก็เหมือนดนตรีรูปแบบอื่นๆ คือมีโครงสร้างที่ถูกกำหนดไว้ โครงสร้างของดนตรีนั้นไม่ได้ถูกกำหนดขึ้นมาลอยๆ แต่มีเหตุมีผลที่สอดคล้องกันตามธรรมชาติ Fugue หนึ่งบท ประกอบขึ้นด้วย 3 ส่วนเรียงลำดับกันไป คือ 1) บทเปิดนำ (Exposition) 2) ภาค (Episodes) และ 3) บทสรุป (Ending) บทเปิดนำ หรือ Exposition เป็นส่วนที่สำคัญและเป็นเอกลักษณ์เฉพาะตัวของ fugue เพราะเป็นส่วนที่นำเสนอองค์ประกอบสำคัญที่ทำให้ดนตรีชิ้นนี้เป็น fugue ได้แก่ 1. ประโยคประธาน (Subject): เป็นประโยคดนตรีที่เป็นแก่นของ fugue บทนั้น ประธานนี้จะถูกนำเสนอเป็นลำดับแรกทันทีด้วยเสียงเพียงเสียงเดียว โดยไม่มีบทนำหรือท่อน intro เหมือนที่ดนตรียุคถัดมานิยมปฏิบัติกัน ประโยคประธานนี้อาจเป็นวลีสั้นๆ เพียง 2 บาร์ หรือจะเป็นประโยคยาว 4,6,8 บาร์ หรือมากกว่า ก็เป็นได้ ผู้ประพันธ์มีอิสรภาพเป็นอย่างยิ่งที่จะคิดประโยคประธานขึ้นมา อย่างไรก็ตามทำนองบางแบบจะเหมาะที่จะนำมาเป็นประโยคประธานมากกว่าแบบอื่นๆ โดยทำนองที่เหมาะสม คือทำนองที่มีรูปร่างของกลุ่มเสียง (melodic curve) ที่ต่อเนื่องคล้ายเพลงร้อง สามารถจดจำได้ง่าย มีเอกลักษณ์เฉพาะตัว และมักจะมีความรู้สึกจบในตัว

Search This Blog

Chitpong